Hartwormen

Incidentie

Hartwormziekte veroorzaakt door Dirofilaria immitis komt voornamelijk voor bij honden, maar is ook waargenomen bij katten, paarden, rendieren, mensen, fretten en zwarte beren. De hoogste incidentie blijft in de zuidoostelijke staten van de Verenigde Staten, maar in Quebec worden ongeveer honderd gevallen per jaar vastgesteld. Muggen dragen de infectie over van hond op hond en de worm heeft de mug nodig om zijn voortplantingscyclus te voltooien.

Voortplantingscyclus

Een geïnfecteerde hond heeft volwassen wormen in zijn hart en in de bloedvaten die het hart met de longen verbinden. De vrouwelijke worm produceert larven of microfilariae. Microfilariën zijn erg klein en kunnen alleen onder een microscoop worden gezien. De microfilariën komen in de bloedbaan terecht en kunnen daar tot twee jaar blijven. Als de microfilariae niet worden opgenomen door een mug wanneer deze het dier bijt, sterven ze. Als ze wel worden opgenomen door een mug, doorlopen de microfilariae twee verschillende stadia om besmettelijk te worden. Als de mug een hond bijt, migreert de infectieuze larve naar de angel en dringt de huid binnen.
De larve blijft ongeveer twee maanden onder de huid. In die tijd ondergaat de larve nog twee mutaties voordat ze in de bloedsomloop terechtkomt en naar het hart reist. Eenmaal in het hart groeit de larve en wordt volwassen, produceert microfilariae en herhaalt de cyclus zich. De hele cyclus, vanaf het moment dat de larve de huid binnendringt tot het moment dat de volwassen microfilariën worden geproduceerd, duurt ongeveer zes maanden. Honden die buiten worden gehouden in gebieden met veel vegetatie lopen het meeste risico. De gevaarlijkste periode is de vroege avond, wanneer de muggen het talrijkst zijn.

Klinische verschijnselen

Bij het begin van de infectie zien de meeste honden er normaal uit en de klinische symptomen ontwikkelen zich langzaam en zijn soms pas drie jaar na blootstelling aan de parasiet zichtbaar. Niet alle honden die hartworm dragen zijn daarom ziek. Sommige honden kunnen al maanden of zelfs jaren hartwormen hebben en hun baasjes zijn zich daar niet van bewust. Uiteindelijk zullen in de meeste gevallen de symptomen zichtbaar worden. De meeste klinische symptomen zijn het gevolg van de verhoogde belasting van het hart in combinatie met een verhoogde druk in de slagaders die het bloed naar de longen vervoeren. De eerste klinische symptomen zijn een gebrek aan energie en een verminderde inspanningstolerantie. Andere symptomen zijn hoesten, gebrek aan eetlust, zwelling van de buik en gewichtsverlies. De ernstigste symptomen zijn ademhalingsmoeilijkheden, bewustzijnsverlies, ophoesten van bloed en zelfs de dood.

Diagnose

Op dit moment geeft geen enkele diagnostische methode een volledig beeld van de ziekte en zijn er vaak meerdere tests nodig. De eenvoudigste en meest effectieve screeningstest is het zoeken naar microfilariën in het bloed. Als er microfilariën aanwezig zijn, is de kans groot dat er volwassen wormen aanwezig zijn. De meeste testen op microfilariën bestaan uit het afnemen van bloed van je hond, het verwerken van het monster met behulp van filters en kleurstoffen en het zoeken naar microfilariën onder een microscoop. Nadelen van deze methode zijn onder andere het feit dat niet alle hartwormdragende dieren microfilariae in omloop hebben en dat andere wormen erg lijken op microscopisch onderzoek.
Andere, meer geavanceerde tests zijn gericht op het opsporen van kleine delen (antigenen) van de volwassen worm of microfilariën. Bloedonderzoek wordt elk jaar aanbevolen. Vergeet niet dat sommige hartwormdragende honden geen microfilariae in hun bloed kunnen hebben, dus een negatieve test bewijst niet onomstotelijk dat de hond niet aan de ziekte lijdt. Andere onderzoeken, zoals röntgenfoto's van de borst en immunologische tests, zijn belangrijk voor de diagnose.

Behandeling

Hoewel er behandelingen zijn voor hartwormziekte, is preventie veruit te verkiezen. Deze ziekte kan niet alleen dodelijk zijn, maar de behandeling is ook gevaarlijk. Omdat hartworm zo gemakkelijk te voorkomen is, is het jammer dat honden onbeschermd blijven en veel honden deze vreselijke ziekte oplopen of zelfs sterven als gevolg van de behandeling.
Er zijn verschillende manieren om hartwormziekte te behandelen. Bij veel behandelingen worden eerst de volwassen wormen gedood. Dit wordt een adulticide behandeling genoemd. Dit wordt gedaan door meerdere keren na elkaar thiacetarsamide (een arseenderivaat) intraveneus in te spuiten. Voor dit deel van de behandeling moet de patiënt in het ziekenhuis worden opgenomen, omdat het arseenderivaat niet alleen giftig is voor de hartworm, maar ook voor de hond.
De tweede fase van de behandeling bestaat uit het doden van de microfilariën. Het eerste deel van de behandeling elimineert alleen de levende volwassenen in het hart. Nu is het noodzakelijk om de jonge vorm, de larven, te doden. Hiervoor moet de patiënt tussen de derde en vierde week na de eerste behandeling opnieuw beoordeeld worden. Deze “microfilaricide” behandeling vereist geen ziekenhuisopname voor de patiënt. Ze moeten echter twee weken later terugkomen voor bloedtesten om er zeker van te zijn dat er geen microfilariën meer in hun bloed aanwezig zijn.
De derde therapiefase houdt rechtstreeks verband met het voorkomen van herinfectie. Deze behandeling wordt thuis gegeven door de eigenaar. Het bestaat uit medicatie die via de mond wordt toegediend om de hond te helpen nooit meer hartwormziekte op te lopen.

Preventie

De drie populairste preventieve behandelingen die momenteel op de markt zijn, zijn: Hearthgard (Merk), Interceptor (Ciba) en Filaribits (Norden). Ze worden allemaal oraal ingenomen. Het actieve ingrediënt in Heathgard is ivermectine. Het wordt geleverd in tablet- of kauwblokjesvorm en wordt één keer per maand gegeven. Ivermectine moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij colleys, hoewel het erop lijkt dat de zeer lage doses die in Hearthgard worden gebruikt geen toxiciteit veroorzaken. Interceptor is het meest recente medicijn op de markt voor de preventie van hartworm. Het actieve ingrediënt is milbemycine. Het wordt ook één keer per maand gegeven en heeft het voordeel dat het ook haakwormen bestrijdt. Hearthgard Plus bevat ook breedspectrum ontwormingsmiddelen. Onderzoek uitgevoerd door het bedrijf Interceptor wijst uit dat er geen toxiciteit optreedt bij doses die vijftien tot twintig keer hoger zijn dan de aanbevolen dosis, zelfs niet bij colleys. Filaribits wordt zelden gebruikt, omdat het één keer per dag moet worden toegediend.
Al deze producten zijn zeer effectief als ze correct worden gebruikt. Ze zijn geen behandeling voor hartwormziekte. Het is essentieel om de hond te testen om te zien of het een hartwormdrager is, omdat deze middelen het dier erg ziek kunnen maken als het positief is.
De duur van de preventieve behandeling hangt af van de lengte van het muggenseizoen. Over het algemeen is men het erover eens dat het dier preventief behandeld moet worden vanaf een maand voor het muggenseizoen tot een maand erna. In de regio Quebec geven we zes tabletten (één voor elke maand) van 1 mei tot 1 november. Nogmaals, het is essentieel dat de hond getest wordt voordat de behandeling begint.

Vivianne Venisse MDV